Cùng Xocdia88 tìm hiểu cách đánh bài Tam Cúc để nhớ về những hoài niệm như một phần nhỏ bé của văn hóa Việt. Đồng thời cũng như hiểu lối chơi để có những phút giây thực sự thú vị và được thư giãn cùng trò chơi dân gian vô cùng thú vị này.
Cùng tìm hiểu khái quát về đánh bài Tam Cúc
Tam Cúc là tên một trò chơi bài lá có nguồn gốc từ Trung Quốc (三菊) và là trò chơi dân gian phổ biến chủ yếu ở miền Bắc Việt Nam. Với lối chơi khá đơn giản so với đại đa số các loại hình đánh bài khác nên Tam Cúc đã trở thành thú chơi của tầng lớp bình dân, được nhiều tầng lớp tham gia chơi.
Trước đây, bài Tam Cúc thường được chơi khi giải trí, rảnh rỗi và trong các ngày lễ, Tết nhất là khi người dân nấu đợi bánh chưng chín. Nhưng tới thời điểm hiện tại, bài Tam Cúc đã được phổ biến ra khắp mọi miền đất nước và được chơi bất cứ khi nào nhờ sự phát triển của công nghệ thông tin đã đưa loại hình đánh bài này lên các nền tảng Online.
Giới thiệu về quân bài trong bài Tam Cúc
Khác với đại đa số các loại hình chơi bài phổ biến ngày nay đều sử dụng bộ bài Tây 52 lá, cách đánh bài Tam Cúc sẽ sử dụng bộ bài riêng và vô cùng đặc biệt của mình. Cụ thể, đó là bộ bài 32 lá bài gồm hai loại quân bài đỏ và quân bài đen (gồm 16 quân đỏ và 16 quân đen) có nhiều nét Tướng đồng với trò chơi cờ Tướng mà đa số mọi người vẫn biết đến.
Các loại quân bài trong cách đánh bài Tam Cúc được quy định cụ thể như sau:
- Các quân bài Tướng: Trong cách đánh bài Tam Cúc, bài Tướng được thể hiện với chữ 將 và hình vẽ vị Tướng ngồi ghế có cờ cắm sau.
- Quân bài sĩ: được thể hiện với chữ 士 và hình vẽ vị quan đội mũ cánh chuồn có một em bé đứng khoanh tay ở phía sau lưng.
- Quân bài Tướng: Trong cách đánh bài Tam Cúc, bài Tướng được thể hiện với chữ 象 và hình vẽ con voi.
- Quân bài xe: được thể hiện với chữ 車 và hình vẽ cỗ xe với ba khối màu đỏ, xanh, vàng đan xen.
- Quân bài pháo: được thể hiện với chữ 砲 và hình một khẩu pháo
- Quân bài mã: được thể hiện với chữ 馬 và hình một con ngựa
- Quân bài Tốt: được thể hiện với chữ 卒 và hình người lính đang cầm một cây giáo.
Như vậy, bộ bài Tam Cúc sẽ được chia thành 2 màu đỏ và đen, trong một bộ màu sẽ có: 1 lá bài Tướng, 5 lá bài Tốt còn các loại quân khác đều có 2 lá bài.
Về cách gọi tên các lá bài sẽ có điều đặc biệt ở quân bài Tướng, cụ thể: bên quân đỏ thì lá bài Tướng được gọi là “Tướng ông” và loại quân đen được gọi là “Tướng bà” để phân biệt với nhau ngoài màu sắc.
Ngoài ra, bên quân đỏ, lá bài Sĩ được gọi là Sĩ điều, quân bài Tượng được gọi là Tượng/Tịnh hồng. Trong khi đó, bên quân đen, lá bài Tượng được gọi là Tượng/Tịnh thâm và các quân bài còn lại sẽ được gọi theo tên kèm màu sắc loại quân của lá bài đó.
Xét về giá trị, quyền lực của các lá bài trong cách đánh bài Tam Cúc, chúng ta sẽ có các quy luật xếp loại như sau:
- Trong cách đánh bài Tam Cúc, giữa hai lá bài cùng tên thì lá bài màu đỏ sẽ có giá trị lớn hơn lá bài màu đen.
- Ngoài ra, trong cách đánh bài Tam Cúc, lá bài sẽ được xếp giá trị theo tên như sau: Mạnh nhất là quân Tướng (将) → Sĩ (士) → Tượng (像 có vẽ hình con voi) → Xe (車 có vẽ hình cỗ xe) → Pháo (砲 có vẽ khẩu thần công) → Mã (馬 có vẽ hình con ngựa) và giá trị nhỏ nhất trong bộ bài chính là quân Tốt (卒 có vẽ hình một người lính).
Về hình dáng của lá bài Tam Cúc:
- Hình dáng: hình chữ nhật dài và hẹp.
- Chất liệu: quân bài Tam Cúc thường được làm từ bìa mỏng.
- Hình ảnh mặt trước: Nền màu trắng, hình ảnh ở trên mỗi quân bài là tên bài bằng chữ Hán được viết bằng màu đen (riêng đối với quân bài màu đỏ sẽ có dấu son màu đỏ Tướng ứng để phân biệt) cùng với hình ảnh Tướng đương để minh họa.
- Hình ảnh mặt sau: Các lá bài đều có mặt sau giống nhau không phân biệt quân bài đen hay đỏ.
Hướng dẫn chi tiết cách đánh bài Tam Cúc cho người mới
Cách chơi bài Tam Cúc khá đơn giản và dễ hiểu, ít trường hợp đặc biệt cùng lối chơi không quá nhiều biến động. Chính điều đó rất phù hợp với đối Tướng chơi là phụ nữ, trẻ em và phái mạnh thường tìm đến những loại hình chơi bài phức tạp hơn yêu cầu tư duy cao hơn.
Hướng dẫn xếp bài Tam Cúc
Giống nhiều loại hình đánh bài khác, trong cách đánh bài Tam Cúc thì ngoài các con bài lẻ cũng sẽ có các liên kết tạo nên lối chơi phong phú và hấp dẫn cho trò chơi, đó là:
- Bộ đôi: Là thuật ngữ chỉ đến hai quân bài Tam Cúc cùng màu, cùng tên.
- Bộ ba: Trong cách đánh bài Tam Cúc quy định người chơi có thể xếp bài thành các liên kết ba lá bài gồm Tướng – Sĩ – Tượng hoặc Xe – Pháo – Mã nhưng yêu cầu các lá bài này phải cùng màu. Bộ ba Tướng – Sĩ – Tượng được quy định có giá trị cao hơn và đánh thắng (ăn) bộ ba Xe – Pháo – Mã.
- Tứ (ngũ) tử: Là thuật ngữ chỉ đến việc xếp bài liên kết bốn (năm) lá bài Tốt cùng màu với nhau.
- Cuối cùng là những quân bài lẻ không thể xếp vào bất cứ liên kết nào.
Hướng dẫn chia bài Tam Cúc
Với mỗi ván, cách chơi bài Tam Cúc được quy định rõ về số người chơi đó là tối thiểu 2 người và tối đa là 4 người chơi với cách chia như sau:
- Khi chơi 2 người: Người chia sẽ chia đều bộ bài cho mỗi người 16 lá bài. Lưu ý: Khi chơi 2 người thì người chơi có thể nhìn vào bài của mình để đoán bài của đối phương dễ dàng.
- Khi chơi 3 người: Người chia bài sẽ phải để riêng 5 lá bài: Tướng ông, Tướng bà, 1 Sĩ đen, 1 Sĩ đỏ và 1 lá bài Tốt đen. Còn lại sẽ chia đều cho mỗi người chơi 9 lá bài.
- Đối với ván chơi 4 người: Thì mỗi người sẽ được chia đều 8 lá bài.
Hướng dẫn cách đánh bài Tam Cúc chi tiết
Trước tiên, một người chơi sẽ trộn bài và cần thêm một người chơi để bắt cái. Để chọn người làm cái, người bắt cái sẽ đọc lần lượt theo thứ tự quân bài giảm dần từ Tướng đến quân bài Tốt. Như vậy, sẽ dừng đếm khi quân bài được bắt cái Tướng ứng với người có tên bài đó và người này sẽ được chọn làm cái, được chia bài đầu tiên, đánh đầu tiên.
Sau khi đánh lá bài đầu tiên, cái sẽ phải gọi bài theo quy tắc gọi “một cây”, “đôi cây” hay “ba cây” tùy ý… và khi này những người chơi còn lại sẽ phải cho ra số cây bài của mình Tướng ứng với khẩu lệnh của cái.
Khi một ván bài chỉ có 2 người hoặc những ván bài có đến 4 người sẽ sử dụng khẩu quyết “cấm Tướng, cấm sĩ lấy Tướng cầm đầu”. Với lượt gọi bài đầu tiên, người chơi phải ra lá bài Tướng hồng.
Nhưng với những ván bài có số người chơi là 3 thì sẽ sử dụng khẩu quyết “cấm sĩ, cấm Tướng lấy xe cầm đầu”, khi đó xe hồng trở thành cây bài lớn nhất và được ra ở lượt gọi đầu tiên trong ván bài.
Khi ra bài, người chơi phải giữ kín và úp xuống mặt phải của lá bài. Sau khi đã ra đủ bài, người gọi bài sẽ lật bài theo thứ tự từ người đầu tiên đến những người bên cạnh. Sau khi lật bài, người có lá bài giá trị lớn nhất sẽ được bài và giành vị trí cầm cái.
Điều đặc biệt là, mọi người sẽ được phép chui bài. Đó là việc người chơi sẽ chịu thua sau đó không để lộ bài và bỏ lá bài đó khỏi ván bài.
Cuối cùng, điểm trong cách đánh bài Tam Cúc sẽ được tính như sau:
- Kết đôi: 12 điểm (tay đôi), 6 điểm (tay ba), 4 điểm (tay tư).
- Kết ba: 18 điểm (tay đôi), 9 điểm (tay ba), 6 điểm (tay tư).
- Kết Tốt đen, Tứ tử, Ngũ tử: 24 điểm (tay đôi), 12 điểm (tay ba), 8 điểm (tay tư)
- Tốt đỏ đè tốt đen: 48 điểm (tay đôi), 24 điểm (tay ba), 16 điểm (tay tư).
Người chơi có kết thì sẽ là người thắng, những người còn lại bị thua và số thua bằng chính số điểm kết trừ đi số cây có trên bài của người đó.
Nếu không có kết, mọi người sẽ phải so bài với nhau và người nhiều điểm hơn sẽ là người thắng, những người bằng điểm nhau thì hòa và ít điểm hơn thì sẽ được xử thua.
Lời kết
Cuối cùng chúc bạn có những giây phút vui vẻ cùng cách đánh bài Tam Cúc dân gian nhưng tràn đầy sự thú vị.